چه عواملی باعث بروز لکنت در فرزند شما میشوند؟ عقیده بر این است که لکنت احتمالا بر اثر عوامل مختلف اتفاق میافتد. بررسیها نشان میدهند که […]
عقیده بر این است که لکنت احتمالا بر اثر عوامل مختلف اتفاق میافتد. بررسیها نشان میدهند که عوامل ژنتیکی میتوانند در آغاز لکنت نقش داشته باشند. همچنین بد عملکردیهای مغزی در برخی از افراد دارای لکنت مشاهده شده است. تجربه نشان داده است که یک عامل به تنهایی، نمیتواند علت لکنت کودک باشد.
در عوض، لکنت نتیجه تعامل چندین عامل فردی و محیطی است. برای مثال یک کودک ممکن است استعداد عصبی برای ابتلا به لکنت را داشته باشد، خلق و خوی حساسی داشته باشد، با سرعت بالایی صحبت کند.
از طرفی در خانه با او سریع صحبت کنند و از زبان پیچیدهتری برای تعامل با او استفاده شود و گفتار او را به طور مداوم قطع کنند. این کودک بیشتر در معرض بروز لکنت قرار میگیرد.
وقتی کودک مبتلا به لکنت میشود، والدین ممکن است در مقابل تلاشهای گفتاری کودکشان احساسات و عکس العملهایی نشان دهند که باعث رشد لکنت شوند. بررسیها نشان میدهد که بعد از شروع لکنت در کودکان؛ والدین بیشتر تمایل دارند در گفتار کودک دخالت کنند، نوبتهای بیشتری را به خود اختصاص دهند، از مکثهای کوتاهتری بین کلمات استفاده نمایند، درخواستهای بیشتری برای دریافت اطلاعات داشته باشند، از زبان پیچیدهتری هنگام گفتگو با کودک استفاده میکنند.
این رفتارهای والدین میتواند باعث رشد و مزمن شدن لکنت فرزندشان شود. والدین در جستجوی کمک میباشند، آنها نگرانند از اینکه لکنت مزمن شود. یک اصل کلیدی این میباشد که والدین کودکانی که لکنت میکنند به گونهای دیگر با کودکشان حرف بزنند و تغییراتی را در محیط ارتباطی به وجود آورند تا روانی گفتار را تقویت کنند.
برای مثال، ممکن است آنها گزارش کنند که تا تمام شدن صحبتهای فرزندشان منتظر میمانند یا هر زمانی که صحبت میکند فعالانه به او گوش میدهند. سعی میکنند از سرعت آهسته طبیعی به هنگام مکالمه با کودک استفاده کنند.
بسیاری از برنامههای درمانی اولیه بر اساس کمک به والدین میباشند تا تغییراتی را در محیط ارتباطی کودک به وجود آورند، با این دیدگاه که این موضوع میزان لکنت را کاهش میدهد.
بیشتر اوقات خانوادهها نگران آینده کودک هستند و میترسند که لکنت مزمن شود. برخی والدین میگویند که وقتی کودکشان لکنت میکند، عصبانی میشوند. هر چند میدانند که لکنت کودک عمدی نمیباشد. سایر والدین میگویند که حتی حرف زدن با کودک برایشان سخت است و آنها را آشفته و نگران میکند.
هر گونه نگرانی و اضطراب آنها دربارهی لکنت ممکن است به آسانی در ارتباطشان با کودک انعکاس یابد و به طور ناخودآگاه ناامیدی و اضطراب خود را به صورت کلامی و غیر کلامی نشان دهند و همین امر ممکن است باعث افزایش شدت لکنت شود.
همچنین خانوادهها در مورد لکنت فرزندانشان احساس گناه میکنند، زیرا معتقدند که یک کار اشتباهی را انجام دادهاند که باعث شده این مشکل به وجود آید. اغلب پذیرش این موضوع که آنها مسبب لکنت نیستند، سخت است. شما ممکن است لیستی از عوامل مرتبط با شروع لکنت کودکتان را تهیه کنید.
برای مثال، آموزش تکنیکهای دستشویی رفتن که بسیار شتاب زده بوده است یا بدون فرزندشان به مسافرت رفتند و… همان طور که قبلا اشاره شد این موارد علت لکنت نیست. این احساسات میتواند ذهن شما را مشغول کند، و مانع از مشارکت فعال شما در درمان میشود. شما میبایست بیپرده لکنت را بپذیرید؛ طبیعی نشان دادن مشکل از آغاز، میتواند اضطراب و ترس مرتبط با لکنت را در والدین و کودکان بسیار کاهش دهد.
بسیاری از کودکان دارای لکنت خلق و خوی حساسی دارند. والدین غالبا کودکشان را اینگونه توصیف مینمایند: «بسیار حساسند»، «به راحتی ناراحت میشوند» و «کمی نگران هستند». علاوه بر این، والدین میگویند کودکشان به نظر میرسد خودش را بر اساس استانداردهای سطح بالا تنظیم میکند و دوست دارد عالیترین کودک باشد و دوست دارد همه چیز را به درستی انجام دهد.
خصوصیات خلق و خویی نظیر حساسیت و عاطفی بودن ممکن است لکنت را تشدید یا حفظ کند. کودکانی که لکنت میکنند در جریان گفتارشان دچار تکرار، کشیده گویی و قفل میشوند و ممکن است نسبت به این موارد واکنش منفی نشان دهند. این موضوع باعث میشود به جای بهبود مشکل، وضعیت بدتر شود.
والدین اغلب گزارش میکنند که کودک آنها از مشاجره یا مکالمه بلند نگران میشود و آنها متوجه میشوند که باید به وسیله عباراتی همچون «بابا و مامان بلند صحبت میکردیم چون هر کدوم حرف مهمی برای گفتن داشتیم»، یا «ما همدیگه رو دوست داریم اما بلند صحبت میکنیم، این طور نبود؟» به او اطمینان خاطر دهند. تقریبا همه والدین گزارش میدهند که هیجان سبب افزایش ناروانی کودکشان میشود. برخی دیگر خستگی را به عنوان یکی از عوامل تشدید ناروانی بیان میکنند.
افزایش فشار زمانی برای صحبت کردن به شیوههای مختلفی اتفاق میافتد. زمانی که کودکتان برای پاسخ به سوالات پیچیده، تلاش میکند، فشار زمانی ممکن است آشکار گردد. همچنین زمانی که کودکتان برای برقراری ارتباط تلاش میکند اما شما برای رفتن به جایی عجله دارید، زمانی که خواهر و برادرش منتظرند تا نوبتشان شود و زمانی که با فردی که تند حرف میزند، صحبت میکند، فشار زمانی افزایش مییابد.
در صورتی که شما برخی عوامل را تعدیل و تنظیم کنید، حرف زدن بدون لکنت برای کودک امکانپذیر میشود. بعضی از خانوادهها در طی روزمره کارهای زیادی انجام میدهند و زندگی شلوغ و پر استرسی دارند.
خانواده با تنظیم برنامهها و سرعت فعالیتها میتواند فشار زمانی را کاهش دهد. یکی از والدین تصمیم گرفت تا نیم ساعت زودتر از خواب بلند شود، بنابراین زمانی که کودکان از خواب بیدار شدند، فرصت کافی برای رسیدگی به آنها داشت.
خانوادهای دیگر متوجه شد که در برنامههای خود فعالیتهای زیادی دارند و از یک فعالیت به فعالیت دیگر در طول هفته عجله میکنند. آنها تصمیم گرفتند که چند تا از فعالیتها را حذف کنند، تا زمان بیشتری در کنار هم باشند.
ظرفیت کودک برای گفتار سریع و پیوسته همراه با رشد کودک، گسترش مییابد یعنی یک کودک ۲ ساله آهستهتر صحبت میکند و نسبت به بچههای ۵ ساله، پیوستگی کمتری در گفتار دارد. اگر کودک دارای لکنت تلاش کند تا تندتر صحبت کند، ناروانی گفتار او بیشتر میشود.
همچنین وقتی شما با سرعت بالا صحبت میکنید، کودکتان نیز تلاش میکند تا با شما رقابت کند و تندتر حرف میزند. به هنگام گفتگو با کودکتان از سرعت آهسته طبیعی استفاده کنید. شما میتوانید برای کاهش سرعت گفتار از مکثهای بیشتر بین کلمات استفاده کنید یا کلمات را کمی کشیده و آهنگین بیان کنید.
میتوانید برای تاکید بیشتر روی آهسته صحبت کردن از نماد لاک پشت استفاده کنید. به یاد داشته باشید زمانی که والدین به ویژه مادر، آهستهتر صحبت کند، لکنت کودک کاهش مییابد.
شما میتوانید آنچه را که کودک میگوید به یک شیوهی آهستهتر بازگو کنید و آسانتر صحبت کردن را به او نشان دهید. جملات بهکاربرده شده توسط کودک را با سرعت آهستهتر تکرار کنید یا آن را گسترش دهید. این کار باعث میشود کودک آنچه را که میگوید به شیوهای آسانتر و راحتتر بشنود.
والدین ممکن است با پرسیدن چند سؤال کودک را تشویق به صحبت کنند. گاهی برخی از این سؤالات حتی نیاز به پاسخی ندارند. روان حرف زدن کودک هنگام پاسخگویی به سؤالات خصوصاً سؤالاتی که به پاسخهای طولانی نیاز دارند تحت بیشترین فشار قرار میگیرد.
شما باید جایگزینی برای سؤالات خود پیدا کنید. اظهار نظر در مورد فعالیتها و کارهای کودکتان میتواند مفید باشد. اظهار نظر کردن و توصیف کردن نسبت به سؤال کردن میتواند باعث کاهش لکنت شود. به مثالهای زیر توجه کنید.
مثال سؤال پرسیدن، مادر: چرا اسب رو آبی کردی؟ مثال توصیف کردن، مادر: چه شیر قشنگی کشیدی. میتونی اسب رو قهوهای کنی.
گاهی اوقات مکالمهی والدین با کودک فاقد محتواست و مبهم میباشد، از یک کلمه چندین بار استفاده میشود. برای مثال: آن چیز را آنجا بگذار و من آن یکی را روی آن میگذارم، میتواند پهلوی آن یکی آنجا باشد. به نظر میرسد که روانی گفتار برخی از کودکان تحت تأثیر لغات بیمحتوا یا لغات خاصی که نیاز به جبران معنی دارد، قرار میگیرد.
شما باید به هنگام صحبت کردن با کودکتان از کلمات درست و مناسب استفاده کنید. مثلاً من ماشین آبیام را در ایستگاه پمپبنزین گذاشتم، من آن را پشت سر یک وانت پارک کردم.
زمانی که کودکتان میخواهد با شما صحبت کند، کار خود را متوقف کنید و کاملا به او گوش کنید. این کار باعث میشود تا فشار زمانی برای حرف زدن از کودک برداشته شود و با آرامش بیشتری صحبت کند.
بسیاری از والدین گزارش میکنند زمانی که کودکشان بر سر زمان صحبت کردن رقابت میکند، مثلا هنگامیکه والدین با تلفن صحبت میکنند یا در حال گفتگو با یک بزرگسال هستند، گفتارش ناروانتر میشود. کودک دارای لکنت ممکن است احساس کند که والدینش حرف او را نشنیدهاند، ممکن است تلاش بیشتر نمایند تا توجه آنها را جلب کند.
با این افزایش در تلاش، ممکن است کودک بیشتر لکنت نماید. شما بهتر است تا به شیوهی مثبتتری این موقعیت ارتباطی را اصلاح کنید. برای مثال زمانی که شما تماس تلفنی بسیار مهمی دارید، میتوانید به جای نادیده گرفتن تلاشهای کودک برای جلب توجه و صحبت کردن، زمان تلفن را کوتاه کنید و سپس به کودک توجه کنید. بهتر است «زمانهای سکوت» را برای وقتی که نمیتوانید شنونده موثری باشید، تنظیم نمایید.
اگر امکان دارد برای کودک توضیح دهید که به کمک او نیاز دارید تا تلفن را تمام کنید یا کتابی به کودکتان بدهید که آن را تا پایان مکالمه تماشا کرده یا بخواند. جلب کردن توجه کودک به یک بازی درحالیکه والد تلفنش را تمام میکند اغلب به کودکان خردسال به خوبی کمک میکند. کودکان بزرگتر نیازمند آن هستند که یاد بگیرند قطع کردن مکرر گفتار کار درستی نیست و تقویت مثبت فراوانی برای منتظر ماندن تا پایان مکالمه دریافت کنند.
والد به کودک کمک کند تا وارد فعالیت بدون حرف زدن گردد تا زمانی که والد یک بار دیگر قادر به تمرکز بر روی کودک باشد. فعالیتهایی نظیر ” اجازه دهند کودکشان یکی از فیلمهای مورد علاقه خود را ببیند، به کتابها نگاه کند، یا بیسر و صدا با اسباب بازیها بازی نمایند ممکن است گزینههای خوبی برای زمان سکوت باشند.
هنگامی که با کودک در حال گفتگو هستید، هم سطح کودک قرار بگیرید و به او نگاه کنید. برقراری تماس چشمی باعث میشود که کودک شما به هنگام حرف زدن احساس آرامش بیشتری داشته باشد. همچنین تماس چشمی مناسب مانع از با هم صحبت کردن میشود. شما زمانی را که صحبت کردن فرد دیگر به پایان رسیده است یا هنوز در حال صحبت کردن است را میبینید.
بسیاری از کودکان دارای لکنت تمایل زیادی برای ارتباط نشان میدهند و به نظر میرسد از زیاد صحبت کردن لذت میبرند. اغلب والدین گزارش میکنند که این کودکان بیوقفه صحبت میکنند. این موقعیت برای برخی از والدین خستهکننده است و مکالمه با کودک را دشوار میدانند، به ویژه اینکه ممکن است آنها شنیده باشند که نباید گفتار کودک دارای لکنت را قطع نمود.
یکی دیگر از رفتاری کودکان که مرتباً گزارش میشود تمایل آنها برای رقابت کردن از طریق قطع کردن گفتار سایرین است و همین مساله موقعیت دشوار دیگری را برای والدین ایجاد مینماید. کودکان زمانی که حرفشان قطع میگردد و حرف دیگران را قطع میکنند، بیشتر لکنت میکنند. زمانی که نوبتگیری شکل میگیرد، مهارتهای روانی بهبود مییابند.
شما باید نوبت گیری را به کودکتان آموزش دهید. آموزش ابتدا باید در بازی و سپس در مکالمات انجام شود و به یکدیگر یادآوری کنید که اکنون نوبت چه کسی است و تا پایان یافتن نوبت او، نفر دوم باید گوش دهد. استفاده کردن از یک نشانه (مثلا یک عروسک) که مشخص کند نوبت چه کسی است مفید میباشد.
گاهی اوقات حتی زمانی که از این راهکار استفاده میشود کودکان از طریق نوبتگیریهای طولانی مکالمه را انحصاری میکنند. در اینگونه موارد یادآوری مجدد قانون میتواند کمک کننده باشد. «اجازه بده هر کدوم یه چیز رو در مورد امروزمان بگوییم».
کودکانی که شروع به لکنت میکنند در مرحلهی فعالی از رشد زبان قرار دارند و وقوع ناروانی ممکن است در زمانی مشاهده شود که آنها سعی دارند تا دربارهی مفهوم یا ایده سختی صحبت کنند و یا خاطرهای را یادآوری کنند یا شنونده را متقاعد سازند. کاهش فشار زمان از طریق اطمینان دادن از اینکه آنها زمان کافی برای بیان حرفهایشان دارند و کسی گفتارشان را قطع نمیکند سودمند خواهد بود.
به هنگام صحبت کردن با کودک دارای لکنت، از مکث دو ثانیهای استفاده کنید. قبل از اینکه به کودک پاسخ دهید، تا دو بشمارید (مکث دو ثانیهای داشته باشند). این کار باعث میشود که اعضای خانواده زمان بیشتری بین نوبتها داشته باشند و فشار زمانی هنگام ارتباط کاهش یابد.
خانوادهها همچنین میتوانند به کودک خود بفهمانند که بر خلاف ناروانی، از گوش دادن به آنها لذت میبرند.
پاسخ به سؤالات به نظر نمیرسد برای روانی کودکان دارای لکنت، مخرب باشد. اما زمانی که کودکان از جملات پیچیدهتر، طولانیتر برای پاسخ به سؤالات استفاده میکنند، بیشتر لکنت میکنند. شخصی که سؤال میپرسد، منتظر پاسخ است، اما کودک باید زمانی را صرف پردازش سؤال و فرمولبندی جواب کند.
بنابراین هر چه سؤال به جواب پیچیدهتری نیاز داشته باشد فرمولبندی آن برای کودک دشوارتر میشود و احتمال وقوع لکنت را زیاد میکند. والدین میتوانند سؤالات بله/خیر و یا سؤالاتی که به پاسخ تک کلمهای نیاز دارند از کودک بپرسند.
اگر کودک از جملات طولانی و پیچیده استفاده کند، روانی گفتار او بیشتر به خطر میافتد. هنگامی که والدین از زبان پیچیدهای برای برقراری ارتباط با کودک استفاده میکنند، کودک ممکن است سعی کند تا خود را هم سطح والدین کند و با بکارگیری جملات و کلمات سخت به رقابت با آنها بپردازد. به مثالهای زیر توجه کنید:
مثال یک: کودک: بابا روی این تخت میخوابد؟ مادر: بله، او خیلی خسته است. همینجا میخوابد. مثال دو: کودک: بابا روی این تخت میخوابد؟ مادر: بله، بابا این تخت را هفته پیش به همراه دایی محسن از فروشگاه بزرگی خرید، این تخت رو خیلی دوست داره، همینجا میخوابه. مانند مثال یک، به هنگام صحبت کردن با کودکتان از کلمات ساده و جملات کوتاه استفاده کنید.
زمان مخصوص شامل، یک بازی ۱۵ تا ۲۰ دقیقهای میباشد. شما میتوانید به کودکتان کمک کنید تا یک بازی را انتخاب کند. شما باید هر روز ۱۵ تا ۲۰ دقیقه را به کودکتان اختصاص دهید. هدف زمان مخصوص فراهم نمودن یک زمان طراحی شدهای جهت تعامل یک به یک والدین با کودک میباشد.
برای بسیاری از کودکان دارای لکنت گذراندن زمان یک به یک ترجیحاً در صبح میتواند موجب تقویت روانی شود. چرا که کار بر روی روانی در صبح میتواند تأثیر مثبتی بر گفتار کودک در کل روز داشته باشد. در طی این زمان کودک باید انتخاب کند در مورد چه چیزی حرف بزند و یا با چه وسایلی بازی کند.
والدین باید از رهبری کودک پیروی کنند. والدین میتوانند در حین زمان مخصوص راه کارهایی نظیر استفاده از سرعت آهسته طبیعی، نوبت گیری، استفاده از جملات کوتاه و… برای تقویت روانی گفتار کودک به کار ببرند.
همانطور که قبلا اشاره کردیم روانی گفتار کودک شما میتواند از طریق تغییر سبک ارتباطی بهبود یابد. اساس کار این است که شما به طور موفقیتآمیزی در طی بازی با کودک ارتباط برقرار کنید و کودک هم به شما توجه کند. گاهی ممکن است شما و کودکتان هر کدام مشغول کارهای خود باشید.
ممکن است کودک به طور کامل مجذوب آن چه که خود انجام میدهد، باشد یا بسیار آشفته باشد و از یک فعالیت به فعالیتی دیگر برود. تکنیکهایی که میتوانید برای برقراری ارتباط و جلب توجه کودک استفاده کنید:
• کودکتان را لمس کنید، اسم او را صدا کنید و سپس صبر کنید تا کودک به شما نگاه کند قبل از اینکه کلمه دیگری بیان کنید.
• کارهای مرموزانه، تعجبآور و شادی بخش انجام دهید تا توجه کودک را به خود جلب کنید.
• حالات چهره شما به همان اندازه حالات چهره کودک اهمیت دارد. لذا والدین نیز باید به کودک نگاه کنند، حالات چهره را زیادتر کنند و با خوشرویی بیشتری با کودک برخورد کنند.
• اگر امکان دارد وسایل بازی را جلوی صورت خودتان بگیرید تا کودک تشویق شود به چهره شما نگاه کند.
کودکان در طی روزمره فعالیتهای زیادی انجام میدهند و در مورد موضوعات مختلفی صحبت میکنند. برخی از والدین در پاسخگویی مثبت به سخنان کودک خود و یا فعالیتهای او دچار مشکل میباشند. تقویتهای کلامی ممکن است شامل: بله، آهان، واقعاً و رفتارهای غیرکلامی شامل لبخند، حالات چهره و تکان دادن سر باشد.
اگر شما به درستی از تقویتهای کلامی مثبت برای کودکتان استفاده کنید، میتوانید به کاهش لکنت کمک کنید. تکنیکهایی که میتوانید برای تقویت کلامی کودکتان استفاده کنید:
• شما باید به تمامی نظرات و سؤالات کودک پاسخ دهید و در برخی موارد تکرار با تأکید آن چه کودک گفته است مفید واقع میشود. مثلاً: کودک: بابام سوار این اسب میشود. مادر: بله بابات سوار آن اسب میشود.
• تفسیرهای مثبت در مورد فعالیتهای کودک را تشویق کنید. مثلاً: «میبینم که تمامی آن گوسفندها را به مزرعه بردی، حالا همه آنها میتوانند علف بخورند. این فکر خوبی بود».
• باید در بیان عقاید خود به طور خاص و توصیفی برخورد کنید نه اینکه از تمجیدهای معمولی و منفعل مثل: «پسر خوب، تو زرنگی» استفاده کنید.
والدین کودک مبتلا به لکنت ممکن است در مورد نظم و انضباط دچار سردرگمی شوند چرا که میترسند اگر محدودیتهایی بر کودک حساس خود تحمیل کند بیشتر لکنت خواهد کرد. والدین سؤال میکنند که چگونه با کودکشان برخورد کنند بدون اینکه سبب افزایش استرس او شود.
خانواده عزیز هر کودکی نیازمند محدودیتهای مشخص و ثابتی است و باید محدودیتهای رفتاری همچون عدم سر و صدا کردن هنگامی که کودک دیگر تلویزیون تماشا میکند، یا هول ندادن خواهر و برادرها را بداند.
اگر قانون ثابت نباشد کودکان بیشتر مستعد احساس ناامنی و اضطراب هستند که منجر به بدرفتاری میشود. برای کودکانی که فعال و تکانشی هستند، موضوع تعیین محدودیتها اهمیت پیدا میکند. شما باید با شرکت در کارگاههای فرزند پروری، مهارت و دانش خود را در مورد سبک تربیتی کودکتان افزایش دهید.
در طول دوره افزایش ناروانی، روالهای معمول زندگی کودک را تغییر ندهید. در عوض پیشنهاد میشود زمان بیشتری با کودک بگذرانید، بازیهای ساده با او انجام دهید، تعداد فعالیتهای یک روز را کاهش دهید و برنامه زمانی خوابیدن و خوردن کودک را حفظ کنید.
همچنین ایجاد ثبات در نظم و روال معمول زندگی و حمایت بیشتر از کودک میتواند در کاهش لکنت کمک کننده باشد. تغییرات زندگی اغلب میتواند بر کودکان تنش وارد کند که این امر میتواند بر روانی گفتار تاثیر بگذارد. برای مثال، مادری اشاره کرد که اخیراً به کارش برگشته و کودک او بسیار ناراحت است.
به نظر میرسد که تغییر در رفتارهای کودک ممکن است با تغییر در زمان و روال عادی کنار مادر بودن مرتبط باشد و سبب افزایش تنش او شده باشد. والدین باید بتوانند تا تغییرات را بهتر مدیریت کنند و وقوع تعاملات تنشزا را کاهش دهند.
گاهی اوقات لکنت میتواند یک چالش بزرگی برای خانواده باشد. به طوری که فقط همین لکنت را میبینند و سایر تواناییهای کودک را نادیده میگیرند. . احساس نگرانی و اضطراب در مورد آینده کودک، میتواند یک چیز تمام عیاری در نگاه خانواده شود. میزان توجهی که کودک از والدینش دریافت میکند، سهم زیادی در اعتماد به نفس او دارد.
هنگامی که کودک احساس میکند والدینش او را میفهمند و مراقب او هستند، کودک احساس آرامش بیشتری میکند و استرس او کاهش و توانایی روان حرف زدنش افزایش مییابد. شما باید تمام نقاط قوت کودکتان را در نظر بگیرید. زمانی که کودک کار خوبی انجام میدهد او را تشویق کنید. همچنین فعالیتهایی را انتخاب کنید که کودک بتواند موفقیت را در آنها تجربه کند.