

لکنت یک اختلال پیچیده است که عوامل ژنتیکی و نوروفیزیولوژیکی در آغاز و پایداری آن نقش دارند. پژوهشها نشان میدهند ژنها به تنهایی عامل ایجاد لکنت نیستند، بلکه احتمال آن را افزایش میدهند. عواملی نظیر سرعت گفتار، تحمل کم در برابر ناامیدی و تنش عضلانی نیز ممکن است به لکنت منجر شوند. علاوه بر این، تفاوتهای ساختاری و عملکردی مغز، مرتبط با لکنت شناخته شدهاند، اما هنوز مشخص نیست که آیا این تفاوتها علت لکنت هستند یا پاسخ به آن.

عوامل متعددی میتوانند در شروع لکنت زبان نقش داشته باشند. از جمله عوامل موثر بر لکنت زبان میتوان به ژنتیک، تفاوتهای نوروفیزیولوژیکی و مهارتهای حرکتی گفتاری اشاره کرد. ژنها ممکن است زمینهساز استعداد برای لکنت باشند، اما عوامل محیطی و روانشناختی نیز میتوانند در فعال شدن این استعداد مؤثر باشند. علاوه بر این، تفاوتهای ساختاری یا عملکردی در مغز و نقصهای حرکتی گفتاری، بهویژه در کودکان، میتوانند آغاز لکنت را تسریع کنند. این تعاملات پیچیده بین عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی نشان میدهد که آغاز لکنت به یک علت واحد محدود نمیشود.
عوامل زیربنایی آسیبپذیری نسبت به لکنت، بسیار پیچیده و مرکز توجه پژوهشهای بسیاری میباشند. این که عوامل ژنتیکی در آغاز لکنت نقش دارند، بحثی وجود ندارد و مطالعات به یافتن ژنهای خاصی نزدیکتر شده اند، ژنهایی که کودکان را مستعد اختلال میکنند. با این حال لازم است که بگوییم ژنها به تنهایی رفتار را ایجاد و تعیین نمیکنند، بخصوص رفتاری به پیچیدگی و متغیر بودن لکنت. ژنها تنها احتمال وقوع آن رفتار را افزایش میدهند. گفته میشود که دامنه وسیعی از عوامل تا حدی اثر میگذارند تا یک مختصه رفتاری نظیر لکنت بیان گردد. این پیچیدگی استعداد ژنتیکی نیز توسط یایری و همکاران مورد بحث قرار گرفت. این اشخاص بیان نمودند که عوامل دیگری نظیر سرعت گفتاری تند، تحمل کم در برابر ناامیدی، پایین بودن زمان عکسالعمل، بازیابی واژگانی یا مهارتهای فرمولبندی جمله، تنش عضلانی مزمن یا شدید یا هر گونه ترکیبی از این موارد- ممکن است متغیرهایی وراثتی باشند که منجر به گفتار دارای لکنت شوند. یایری و همکاران، علاوه بر این موضوع که لکنت ممکن است اتفاق بیافتد یا خیر، دادههایی را گزارش نمودند مبنی بر این که احتمال بهبودی یا پایداری لکنت نیز به ارث میرسد.
یکی دیگر از عوامل موثر بر لکنت زبان نورو فیزیولوژیکی است. گرچه ماهیت انتقال ژنتیکی، همچنان مورد پژوهش و بررسی میباشند، اما پژوهش موازی با این حوزه، نشان میدهند که آغاز لکنت ممکن است به برخی تفاوتهای زیربنایی ساختاری و یا عملکردی در مغز مرتبط باشند. یافتههای حاصل از تصویربرداری مغزی و مطالعات عملکردی مغز تاکنون در کودکان مجددا انجام نشدهاند. بنابراین این امکان وجود ندارد که مشخص کنیم آیا تفاوتهای شناخته شده، مسئول آغاز لکنت میباشند یا در پاسخ به آن میباشند. اما گفته شده است که یک بدعملکردی نورولوژیکی زیربنایی ممکن است برهم کنش دوطرفه و پیچیده بین طرحریزی زبانی و فرآیند حرکتی را در کودکانی که لکنت میکنند، از هم گسیخته کند.
لکنت به صورت از هم گسیختگی در کنترل حرکتی گفتار ظاهر میشود و در نتیجه پژوهشهای قابل توجهی مرتبط با این حوزه طی سالها، خصوصا در بزرگسالان وجود دارد. یافتهها گاهی اوقات متناقض میباشند اما نشان میدهند که تفاوتهایی در فرآیندهای تولیدی گفتار بزرگسالانی که لکنت میکنند، در مقایسه با آنهایی که معمولا روان حرف میزنند، وجود دارند. گرچه پژوهشهای کمتری در مهارتهای حرکتی گفتار در کودکان نسبت به بزرگسالان وجود دارد اما نشانه هایی از نقایص نامحسوس در کودکان وجود دارد. این مطالعات به طور ویژهای نشان میدهند که کودکانی که لکنت میکنند، مهارتها کم دهانی- حرکتی، زمانهای کندتر پاسخ صوتی و مشکل در تثبیت و کنترل حرکات حنجرهای حتی زمانیکه گفتار روان احساس میشود، دارند.
یکی دیگر از عوامل موثر بر لکنت زبان محیط ارتباطی است. محیط ارتباطی نقشی مهم در شکلگیری و تشدید لکنت ایفا میکند. تعاملات روزمره کودک با والدین، معلمان و همسالان میتواند بر روانی گفتار او تأثیر بگذارد. هرچند پژوهشها نشان دادهاند که سبکهای تعاملی والدین کودکان دارای لکنت مشابه کودکان بدون لکنت است، اما پاسخهای کودکان دارای لکنت به این تعاملات ممکن است متفاوت باشد. عوامل زمینهای مانند آسیبپذیری زبانی یا خلقوخو ممکن است سبب شوند که این کودکان در مواجهه با محیط ارتباطی، دشواری بیشتری را تجربه کنند. بنابراین، ایجاد محیطی حمایتی و بدون فشار روانی میتواند به کاهش استرس کودک و بهبود روانی گفتار او کمک کند.
پژوهشهای قابل ملاحظهای در ارتباط با این موضوع انجام شده است که نشان میدهند محیط ارتباطی و سبکهای تعاملی ممکن است از عوامل موثر بر لکنت زبان و آغاز آن باشند. نتایج نشان میدهند که هیچ گونه شواهدی دال بر متفاوت بودن سبکهای تعاملی والد و کودکی که لکنت میکند با کودکان بدون لکنت، وجود ندارد. همچنین، این سبکهای تعاملی در آغاز لکنت نقش ندارند. با این حال، راتنر و همکاران بیان نمودند که اگرچه درون داد والدین کودکان دارای لکنت موازی با درون داد والدین کودکان بدون لکنت میباشد، اما کودکان دارای لکنت ممکن است مشکلات بیشتری داشته باشند و این مشکلات منجر به و یا در پاسخ به این درون دادها به عنوان پیامدی از عوامل آسیبپذیر زبانی و یا خلق و خویی باشند. احتمالا عوامل زیربنایی آسیبپذیری که کودکان را مستعد لکنت میسازد، روان بودن در بافت تعاملات عادی والد- کودک را دشوارتر میسازد. بسیاری از پژوهشگران در اغلب کودکان با این نظر موافقند: شروع لکنت این موضوع را نشان خواهد داد که کودکان یک پایه فیزیولوژیکی دارند، این پایه بر تعادل ظریف و پیچیده رشد مهارتهای حرکتی و زبانی کودک اثر میگذارد.
همچنین بیشتر بخوانید
تشخیص و درمان لکنت زبان در کلینیک نگاه نو با استفاده از جدیدترین روشهای گفتاردرمانی، به شما کمک میکند تا به گفتاری روان و بدون استرس دست یابید. متخصصین مجرب ما با ارزیابی دقیق و تدوین برنامههای درمانی شخصیسازی شده، در کنار شما هستند تا مهارتهای گفتاری و اعتماد به نفس خود را بهبود بخشید. برای دریافت مشاوره و شروع درمان، همین امروز با ما تماس بگیرید و اولین قدم را به سوی بهبودی بردارید.
توافق مهمی مبنی بر این موضوع وجود دارد که تعامل یا اثرات متقابل بین عوامل زیربنایی آسیبپذیر و خلق و خویی کودک و محیط زبانی و اجتماعی که از عوامل موثر بر لکنت زبان است وجود دارد که به پیشرفت و رشد لکنت و خطر مزمن شدن آن کمک میکنند.
تاکنون پژوهشها نشان دادهاند که هیچ تفاوتی در توانمندی های کلی زبانی کودکان دارای لکنت وجود ندارد. اما در مطالعهی اخیر، زبان درکی و بیانی و مهارتهای واجشناختی را در کودکان دارای لکنت و کودکان بدون لکنت ارزیابی نمودند و به از هم گسیختگی یا ناسازگاریها در یا بین مؤلفههای مرتبط با این مهارتها نگاه کردند. آنها دریافتند که کودکان دارای لکنت نسبت به همتایان روان خود، این ناسازگاریهارا به میزان ۳ برابر بیشتر نشان میدهند. البته کودکانی نیز وجود داشتند که این گسستگیها را نشان ندادند. این موضوع بیانگر این است که گسستگیهای زبانی به نوبه خود نمیتوانند منجر به آغاز لکنت شوند اما می توانند با سایر عوامل ترکیب شوند یا به ناپایداری و ثبات لکنت مرتبط باشند. از اینرو، نقش مداخلات گفتاردرمانی در شناسایی و کاهش این گسستگیها بسیار مهم و مؤثر است. نقش مهارتهای واجشناختی نیز به خوبی مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است که نشان میدهند نسبتهای بالایی از کودکان دارای لکنت، دارای آسیبهای گفتاری میباشند. علاوه بر این موضوع، ارتباطی بین مهارتهای واجشناختی ضعیف و مزمن شدن لکنت یافت شده است.
پژوهشها به وضوح نشان میدهند که پسرها نسبت به دخترها در خطر بیشتری برای پایداری لکنت قرار دارند. علاوه بر این، در صورت بروز لکنت، احتمال مزمن شدن آن در پسرها بیشتر است. این تفاوت ممکن است به عوامل زیستی، روانی یا اجتماعی مرتبط باشد. به عنوان مثال، برخی مطالعات نشان دادهاند که دخترها در سنین پایینتر مهارتهای زبانی و تنظیم عواطف خود را سریعتر از پسرها توسعه میدهند، که میتواند در کاهش لکنت مؤثر باشد. همچنین، این یافتهها بر اهمیت مداخله زودهنگام در پسرها برای به حداقل رساندن خطر مزمن شدن لکنت تأکید میکنند.
در اکثر کودکان بهبودی در ۱۲ ماه اول تا ۱۸ ماه بعد از آغاز لکنت اتفاق میافتد. اگرچه برخی کودکان بعد از این دوره به روانی دست خواهند یافت. اما با افزایش سن و طول مدت زمان آغاز لکنت احتمال بهبودی کاهش مییابد. همچنین در این مطالعات دریافتند کودکانی که لکنت مزمن دارند، یک سطح پایداری از لکنت را طی زمان نشان میدهند. در مقابل کودکانی که بهبود مییابند، کاهش قابل توجهی در میزان لکنت طی اولین سال بعد از آغاز لکنت خود نشان میدهند و این الگوی بهبودی طی زمان ادامه مییابد.
پژوهشهای زیادی در زمینه بررسی نقش عوامل روانشناختی، خصوصا خلق و خو انجام شده اند. نتایج نشان می دهد که این عوامل به مزمن شدن لکنت کمک میکنند. خصوصیات خلق و خویی نظیر حساسیت، بازداری و واکنشپذیری در بین سایر خصوصیات ممکن است لکنت را تشدید یا حفظ کند. پژوهشها نشان میدهند کودکانی که لکنت میکنند حساستر میباشند و از ابراز احساسات خود جلوگیری میکنند.گفته میشود کودکانی که لکنت میکنند ممکن است در برابر گسیختگی در گفتارشان کم تحمل باشند و به طریقی واکنش نشان میدهند. این موضوع باعث میشود به جای بهبود مشکل، وضعیت بدتر میشود. یافتههای پژوهشی جدید پیشنهاد کرده است که هر چقدر کودکان پیشدبستانی لکنت میکنند، واکنش عاطفی بیشتری را تجربه می نمایند همراه با ناتوانی در کنترل منعطف توجهشان و تنظیم عواطف تجربه شده، ممکن است منجر به مشکلاتی در ایجاد گفتار و زبان روان این کودکان شود.
در محیط کلینیکی مرکز پالین، والدین غالبا کودکشان را اینگونه توصیف مینمایند: ” بسیار حساسند” ، ” براحتی ناراحت میشوند” و ” کمی نگران هستند”. علاوه بر این، والدین میگویند کودکشان به نظر میرسد خودش را بر اساس استانداردهای سطح بالا تنظیم میکند و اینکه عالیترین کودک باشند، دوست دارند همه چیز را به درستی انجام دهند، غالبا برای خواهش کردن یا درخواست مضطرب میشوند. همچنین خلق و خوی یک کودک ممکن است بر این موضوع اثر بگذارد که او چگونه به سبکهای مختلف تعامل والدین پاسخ دهد. پژوهشهای زیادی نشان می دهند که خلق و خوی کودک، نقش مهمی در پیشرفت لکنت و احتمالا مزمن شدن آن ایفا میکند. بنابراین خلق و خو ممکن است یک متغیر مهم باشد و باید در درمان در نظر گرفته شود.
محیط ارتباطی که از عوامل موثر بر لکنت زبان است میتواند نقش مهمی در پایداری یا بهبود لکنت داشته باشد. برخی پژوهشها نشان دادهاند که کودکان دارای لکنت ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به ویژگیهای محیط زبانی و اجتماعی خود نشان دهند. این حساسیت میتواند در پاسخ به فشارهای ارتباطی، مانند درخواستهای مکرر یا تعاملات پرتنش، به افزایش گسیختگی گفتار منجر شود. همچنین، زبان پیچیدهتر والدین و ناهماهنگیهای زبانی میان والدین و کودک، میتواند فشار بیشتری بر کودکان وارد کرده و لکنت را تثبیت کند. ایجاد محیطی حامی، که در آن کودک بدون نگرانی از قضاوت صحبت کند، میتواند تأثیر مثبتی بر کاهش شدت لکنت داشته باشد. بنابراین، والدین باید به استفاده از زبان سادهتر، کاهش فشارهای ارتباطی و تقویت اعتماد به نفس کودک توجه ویژهای داشته باشند.
اگرچه هیچ گونه شواهدی مبنی بر نقش سبکهای تعاملی والدین در آغاز لکنت وجود ندارد، اما کلوث و همکاران (۱۹۹۸) شواهدی را از یک مطالعه طولی فراهم آوردند که در آن مادران در تعاملشان با کودک دارای لکنت، تغییراتی را ایجاد کردند. این مطالعه نشان داد که بعد از شروع لکنت در کودکان؛ مادران بیشتر تمایل داشتند دخالت کنند، نوبتهای بیشتری را به خود اختصاص دهند، از مکثهای کوتاهتری استفاده نمایند، درخواستهای بیشتری برای دریافت اطلاعات داشته باشند و از جملات تأیید کننده بیشتری نسبت به قبل از آغاز لکنت استفاده کنند. رومل نیز به عوامل موثر بر لکنت زبان و عواملی که بر پیشرفت لکنت اثر میگذارد، توجه نمود و دریافت که هر چقدر زبان مادر پیچیدهتر باشد و تفاوتهای بیشتری بین متغیرهای زبانی کودک و مادر وجود داشته باشد، شانس پایداری و ثبات لکنت افزایش مییابد.
همچنین بیشتر بخوانید
پژوهش های زیادی وجود دارند که ارتباط بین طول و پیچیدگی گفته و بسامد لکنت را بررسی کرده اند. نتایج نشان می دهد که کودکان احتمالا زمانیکه از گفتههای طولانیتر و پیچیدهتر استفاده میکنند، بیشتر لکنت میکنند. سایر مطالعات به بررسی عوامل موثر بر لکنت زبان و عوامل مؤثر بر محل وقوع لکنت پرداختهاند و نشان دادهاند که لکنت بیشتر در آغاز یک گفته، روی واژگان عملکردی بیشتر از واژگان محتوایی و کلمات طولانیتر اتفاق میافتد.
بسیاری از رویکردهای اولیه مداخلهای بر اساس کمک به والدین میباشند، تا تغییراتی را در محیط ارتباطی کودک به وجود آورند، با این دیدگاه که این موضوع میزان لکنت را کاهش میدهد. برخی شواهد وجود دارند که سبکهای تعاملی والدین میتوانند اصلاح شوند؛ مثلا زمانیکه والدین سرعت گفتارشان را کاهش دهند، هنگامی که دفعات مکث افزایش یابد و تأخیر در پاسخدهی وجود داشته باشند و زمانیکه در موقعیت ساختار یافته نوبتگیری قرار میگیرند. بررسی بیشتر نتایج به طور شگفتانگیزی نشان میدهند که به نظر میرسد اثر تغییرات ایجاد شده توسط والدین تا حدودی مهم بوده است و همراه با کاهش بسامد لکنت در برخی کودکان بوده است، اما نه در سایر کودکان. نه تنها اصلاحات در سبک تعاملی والدین میتواند بسامد لکنت را کاهش دهد، بلکه لکنت بر سبک تعامل والدین اثر میگذارد. این مطالعات نشان دادهاند که هم مادران کودکانی که لکنت میکنند و هم کودکانی که لکنت نمیکنند، از سرعت بالای گفتاری استفاده میکنند، غالبا گفتار کودک را قطع میکنند و هنگام تعامل با کودکان دارای لکنت در مقایسه با کودکانی که لکنت نمیکنند، عصبیتر میشوند. چند نویسنده بر نقش مهمی که خانواده ایفا میکند و ویژگی پویایی خانواده در فرآیند درمان تأکید نمودند. بررسیهای مهم زبانی و سبکهای تعاملی بر لحظه وقوع لکنت طی ارتباط اثر میگذارند. این موارد در هر کودک و خانواده منحصر به فرد میباشند و هنگام طرحریزی و انتقال درمان مهم هستند.
کلینیک نگاه نو با سالها تجربه درخشان، به عنوان یکی از مراکز تخصصی در زمینه درمان لکنت زبان در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان شناخته میشود. این مرکز با بهرهگیری از جدیدترین متدهای روز دنیا و تیمی از متخصصان حرفهای، خدمات متنوعی مانند گفتاردرمانی، تقویت مهارتهای زبانی و روانسازی گفتار را ارائه میدهد. اگر شما یا عزیزانتان نیاز به بهبود و ارتقای مهارتهای گفتاری دارید، همین حالا برای دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید و اولین قدم را برای تغییر مثبت بردارید!
عوامل مؤثر بر لکنت زبان شامل ویژگیهای زبانی، روانی-عاطفی و محیط ارتباطی هستند که هرکدام میتوانند بهصورت جداگانه یا ترکیبی بر بروز و شدت این اختلال تأثیر بگذارند. شناسایی این عوامل و مدیریت آنها نقش مهمی در پیشگیری از مزمن شدن لکنت و بهبود گفتار کودکان دارد. توجه به نیازهای فردی و ایجاد تغییرات مناسب در سبکهای ارتباطی، میتواند به کاهش بسامد لکنت کمک کند.